Ben je hooggevoelig of onveilig gehecht?

Ben jij hooggevoelig? Als je dit leest, is de kans best groot dat je dit bent. 15 tot 20% van de bevolking is HSP-er. Dat zijn dus ongeveer 3 miljoen mensen in Nederland! De bekende Amerikaanse psychologe en HSP-deskundige Elaine Aron stelt dat hoogsensitiviteit sterk aangeboren en genetisch is bepaald.

Gevoelig voor prikkels

HSP-ers worden sterker geprikkeld en zijn gevoeliger voor stemmingen, emoties, gevoelens, pijn, genot, geluid, geur etc. Alles komt harder binnen. Als gevolg daarvan hebben HSP-ers de neiging om zich rustig en teruggetrokken te gedragen.

HSP-ers in de praktijk

In mijn praktijk ontmoet ik veel mensen die hooggevoelig zijn. Prachtige mensen met een groot ontwikkeld gevoel voor empathie. Ze kunnen zich heel goed verplaatsen in de gevoelens en emoties van anderen en tonen hiervoor veel begrip. In de omgang met anderen stemmen ze zich vaak af op wat anderen nodig hebben. Voor hun eigen kinderen zijn ze warm, begripvol en proberen ze hun kroost te geven wat ze nodig hebben. Wat een mooie kwaliteiten zijn dat.

Voordelen om HSP-er te zijn

Als je hoogsensitief bent, is het fijn dat je kunt benoemen wat het is zoals je je voelt. Dat je HSP-er bent geeft dan een soort herkenning en erkenning. Je hoort dan ergens bij en dit gevoel van erbij horen is een belangrijke behoefte van de mens. Erbij horen is een belangrijke systemische wet. Die gaat over binding.

Als anderen weten dat je hoogsensitief bent, kunnen ze hier ook rekening mee houden en je met begrip tegemoet treden.

In de praktijk ontmoet ik regelmatig HSP-ers die zich in de slachtofferrol manoeuvreren. Zij gebruiken dan hun hoogsensitiviteit als excuus om het leven niet aan te gaan en hun issues op te lossen. Zij kunnen er toch niets aan doen dat ze hoogsensitief zijn? Vaak wordt er aangevoerd dat het ook in de familie zit.

Tips om er mee om te gaan

Deze prachtige mensen worstelen vaak al lang met hun hooggevoeligheid en passen de tips en handvatten toe die ze aangereikt krijgen via websites, coaches en psychologen. En die tips zijn heel goed, ook voor niet-hooggevoelige mensen. Voorbeelden hiervan zijn:

• Zorg voor voldoende rust
• Vermijd straling
• Eet gezond
• Beweeg voldoende
• Ontspan en vermijd stress
• Doe wat je leuk vindt
• Maak onderscheid tussen je eigen emoties en die van de ander

Helemaal goed om deze adviezen op te volgen. Toch lopen HSP-ers vaak vast in hun leven en verliezen ze hun energie. Niet zelden met een burn-out tot gevolg. Want het blijven tips om er mee om te gaan.

Met de oorzaak van HSP wordt niets gedaan

De gedeelde conclusie onder psychologen is dat hooggevoeligheid genetisch is bepaald en sterk aangeboren. Dat houdt in dat je er dus niets aan kunt doen om het op te lossen. Het zit immers in de genen en tja, wat kan jij er aan doen dat je zo wordt geboren. Het is gewoon domme pech dat je het hebt.

Niet genetisch en niet aangeboren?

Ervaringen in mijn praktijk met het werken met hooggevoelige mensen, laat ook wat anders zien dan dat het sterk aangeboren en genetisch zou zijn.

Er is wel een sterke link met de geboorte. Dat is wat anders dan dat het aangeboren is. Omstandigheden en gebeurtenissen tijdens de periode vanaf de conceptie tot de eerste 3 jaren van het kind hebben een grote invloed op het gevoel van veiligheid. Veiligheid is een absolute basisbehoefte van ieder mens.

Veilige hechting

De Engelse psycholoog John Bowlby (1907-1990) deed uitgebreid onderzoek naar de manier hoe kinderen met gedragsproblemen gehecht waren aan hun ouders. Veel van deze kinderen hadden in de eerste jaren van hun leven onvoldoende aandacht, warmte, liefde en veiligheid ervaren. Ze waren onveilig gehecht als gevolg van situaties en gebeurtenissen in de eerste levensjaren. Op basis van zijn onderzoek ontwikkelde hij de hechtingstheorie (attachment theory). De onderstaande video geeft je meer informatie over John Bowlby en de hechtingstheorie.

Welke hechtingsstijlen zijn er?

Op basis van de hechtingstheorie zijn er vier hechtingsstijlen:

1. Zekere hechtingsstijl
   Mensen met deze stijl hebben positieve overtuigingen over zichzelf en over anderen; ik ben oké en jij bent oké.
2. Gepreoccupeerde hechtingsstijl
   Mensen met deze stijl hebben negatieve overtuigingen over zichzelf, maar positieve over anderen; ik ben niet oké, maar jij wel.
3. Afwijzend-vermijdende hechtingsstijl
   Mensen met deze stijl hebben positieve overtuigingen over zichzelf, maar negatieve over anderen; ik ben oké, maar jij niet.
4. Angstig-vermijdende hechtingsstijl
   Mensen met deze stijl hebben negatieve overtuigingen over zichzelf en anderen; ik ben niet oké en jij ook niet.

Ben je onveilig gehecht (stijlen 2, 3 en 4), dan zie je dit terug in het gedrag van mensen met betrekking tot relaties met anderen en zichzelf.

Waardoor kun je onveilig gehecht zijn?

Er zijn veel aanleidingen te noemen waardoor een kind onveilig kan worden gehecht. Een foetus en een baby zijn volledig afhankelijk van de moeder om te kunnen leven. Stel je voor, dat er in het prille leven dingen gebeuren die angstaanjagend of zelfs levensbedreigend zijn voor de baby. Of waarbij de moeder de gevoelens of behoeften van het kind niet juist inschat en kan beantwoorden. Of door wat voor een reden dan ook onvoldoende beschikbaar is voor het kind.

De volgende omstandigheden kunnen leiden tot een onveilige hechting met de ouders en met name met de moeder:

• Conceptie op onvrijwillige basis
• Hoge mate van stress tijdens de zwangerschap
• Poging tot abortus
• Medicijngebruik van moeder
• Complicaties tijdens de geboorte
• Zware bevalling
• Wee-opwekkers
• Verlossing met tang en vacuümpomp
• Vroeggeboorte
• Baby kan na de geboorte niet bij de moeder door complicaties of medisch ingrijpen
• Couveuse
• Ziekenhuisopname van kind waarbij het wordt gescheiden van de moeder
• Onvoldoende beschikbaarheid van de ouders als gevolg van eigen trauma
• Slechte relatie van de ouders

Ervaring in de baarmoeder hebben dus al een grote invloed op de manier hoe we in het volwassen leven ons kunnen binden. De documentaire ‘In Utero’ laat zien welke invloeden er bij de ontwikkeling van de foetus een rol kunnen spelen.

Welk gedrag laten mensen zien die onveilig zijn gehecht?

Ervaringen in de praktijk laten me zien dat onveilig gehechte mensen zichzelf vaak op de 2e plaats zetten. Ze stemmen zich eerst af op wat een ander nodig heeft of wil. Het is moeilijk om onderscheid te maken tussen eigen emoties en die van de ander.

Als gevolg hiervan is de eigen wil onderontwikkeld. Vaak weten deze mensen niet wat ze willen en wat ze belangrijk vinden in het leven. Ook het nemen van beslissingen en doen wat ze zelf willen is een moeilijke opgave.

Onveilig gehechte mensen kijken vaak om zich heen en scannen als het ware de omgeving op “gevaar”. De radar is altijd aan. Dit kost veel energie en zorgt voor veel vermoeidheid.

Voelen is vaak onveilig en onplezierig. Denken geeft meer zekerheid. Veel in het hoofd zitten is daarvan het resultaat en dit zorgt weer voor afwezigheid in het hier en nu.

Perfectionisme is vaak een manier om met de onveiligheid om te gaan. Dit overlevingsmechanisme helpt om om te gaan met faalangst. Het verlaagt het risico op gevaar uit de omgeving.

In relaties komt vaak bindingsangst en verlatingsangst voor. Als reactie hierop kan iemand ook kiezen om alles dan maar alleen te doen, want ‘dat ben ik toch zo gewend’. Het gevoel om alles in het leven alleen te moeten doen, zorgt voor een diep gevoel van eenzaamheid.

Kun je weer veilig worden gehecht?

In een opstelling kunnen we onderzoeken wat er nodig is om de veiligheid in jezelf weer te voelen. Een opstelling werkt met het onderbewuste en maakt duidelijk wat je nodig hebt om weer de verbinding met de veiligheid in jezelf te voelen. Het is mogelijk dat je hierbij inzicht krijgt in waarom jij je niet veilig kon hechten aan je ouders. Met een passende en liefdevolle interventie kunnen we een ‘helende beweging’ maken, die een eerste stap is om de onveilige hechting te veranderen.

Een opstelling kan helpen de veiligheid in jezelf te vinden.